У вёсцы Гарошкаў нарадзіўся і жыў паэт ад Бога – Анатоль Сыс. Тут, непадалёк ад старажытнага гарадзішча, стаіць хата, у якой жылі яго бацькі, у якой адбылося яго сталенне, у якой спаткаў ён чароўную пані Паэзію.

Мне вельмі хацелася пабываць у яго хаце. Хацелася паведаміць яму маё адкрыццё. Аказваецца, прозвішча яго паходзіць ад імя Сісой, што ў яўрйскай мове азначае – шосты. Царква ўшаноўвае прападобных Сісояў 19 ліпеня, 10 верасня, 11 кастрычніка, 6 лістапада. Кастрычнік якраз і ёсць імянінны месяц нашага земляка-самародка Анатоля Ціхановіча Сыса.

Аднойчы я пакіраваў у яго вёску. Ехалі праз Заспу, Жмураўку, Броннае. У Гарошкаве ўбачыўся на вуліцы дзвюх дзяўчынак, спатаў:

– Дзе хата Анатоля Сыса?

– Не ведаем…

Суцешыў сябе толькі тым, што ў Толі вулічная клічка Цішка. Можа, тыя дзяўчынкі ведалі яго толькі па мянушцы?

Хата паэта сустрэла мяне замком на брамцы, зашторанымі вокнамі. У роздуме стаялі маўклівыя вартаўнікі – клён і ліпа. І мы з шафёрам зачаравана пазіралі на сядзібу паэта. Прыгадаліся яго радкі:

Ажываю, калі сосны

каля Рэчыцы спяваюць,

быццам маёй маці кросны

чаўнаком прашылі памяць.

Вершы Анатоля Сыса востра “прашываюць памяць” усіх, хто ўпускае іх у сваю душу. У адным з сваіх вершаў ён звяртаецца да ўсіх нас, нераўнадушных:

Чалавек, які падтрымлівае агмень,

чалавек, які беражэ каханне,

чалавек, які моліцца хлебу,

прыйдзі да мяне…

Проста пасядзі са мной,

мне будзе дастаткова тваёй маўклівай прысутнасці,

і калі ты пакінеш мой дом –

ты не пакінеш мяне.

З Анатолем Сысом мы сустракаліся ў Мінску. Найчасцей у Саюзе пісьменнікаў – на сходзе, пленумах, з’ездах. І я шчыра дзіваваўся якім жа ён быў перад усімі незалежны, адчайны і гуллівы. Аднойчы сядзім побач на нейкай пісьменніцкай нарадзе, ён раптам падае мне мянтолавую жвачку:

– Пакуль, Уладзімір, мы, Чарнобыльцы, павінны заўсёды прыемна пахнуць…

Я быў ашаломлены яго ўвагай, клопатам пра рэчычам-чарнобыльцаў. А пазней прачытаў яго сардэчную скруху пра чарнобыльскую трагедыю ў вершы “Чорны быль”:

Шчымелі крылы ў палескіх птушак,

балелі рукі ў тутэйшых баб,

і чорным цветам расцвіталі грушы,

атрутным сокам наліваўся сад…

У паэзіі майго земляка Анатоля Сыса шмат горкай праўды, веліч яго любві да роднай зямлі, да маці, якая нарадзіла Паэта. На маміны трывогу і папярэджанне ён адказваў:

Мама, такога народзіць не каожная,

мама,

не перажывай!

А калі ў Рэчыцы праходзіў мой творчы вечар і была прэзентацыя маёй кнігі “Малітва сына”, я да свайго здзіўлення ўбачыў у зале Анатоля Сыса. Ён прыехаў з Гарошкава, каб сказаць добрыя словы пра мяне, каб падзякаваць за маю малітву Маме. Сказаў, як бы ўсцешыў: “Нашы вясковыя маткі, Уладзімір, вельмі падобныя адна на адну. Яны – святыя!..”

На маім рабочым стале даўно-даўно ляжыць зборнік выбраных твораў Анатоля Сыса “Лён”. Не магу паставіць яго на кніжную паліцу. Ён павінен быць пад рукой. У ім як бы знаходжу адказы, падказкі паэта на мае трывогі і роздумныя перажыванні.

Сёння, калі мне даверылі на цэлы дзень унука Толіка, выпадкова адгарнуў “Лён” на 201 старонцы і знайшоў падказку сабе, даросламу няню:

Закалышы дзіця маімі вершамі,

самымі апошнімі і самымі першымі,

але самымі добрымі і самымі лепшымі,

закалышы дзіця маімі вершамі.

Уладзімір Ліпскі